LEZINGEN & CONCERTLEZINGEN
Muziek ten tijde van Rubens (1577-1640)
Duur: 120 minuten
Peter Paul Rubens leefde op een muzikaal scharniermoment tussen renaissance en barok. Aline Hopchet neemt u mee op ontdekkingstocht naar de muziekwereld van die tijd aan de hand van uitgebreid prentmateriaal en talrijke luistervoorbeelden. De lezing vangt aan met een schets van het cultureel en historisch kader in Brussel en Antwerpen tijdens de regeerperiodes van de kunstminnende vorsten Albrecht en Isabella (1598-1621):
Hoe werd het muziekleven aan het hof, in de steden en bij de liefhebbers georganiseerd? Wie waren de belangrijkste componisten? Welke instrumenten werden er toen bespeeld en door wie? Welke rol speelden de drukkers van muziekboeken en partituren in de verspreiding van de muziek?
In het tweede luik zal het leven van Rubens als internationale schilder en diplomaat aan bod komen met verblijven aan de hoven van Filips III (Spanje), Vincenzo I Gonzaga (Mantua), Maria de Medici (Parijs) en Karel I (Engeland). Hierbij zal de veranderende muziekstijl en instrumentarium toegelicht worden.
Ontdek het orgel van de Carolus Borromeus-kerk (Antwerpen) of ook andere orgels op locatie
Duur: 120 minuten
Concertlezing
Aline Hopchet: Blokfluiten, barokhobo, schalmei, pommer, dulciaan & vertellingen
Emmanuel Van Kerckhoven: orgel & uitleg
Het orgel van de Carolus Borromeus-kerk behoort tot de mooiste orgels van Antwerpen. Aline Hopchet en Emmanuel Van Kerckhoven bundelen hun krachten en laten jullie dit prachtige instrument, gebouwd rond 1720, in al haar facetten ontdekken! Op het programma staat: uitleg over de bouw en geschiedenis van het orgel, uiteenzetting over de instrumenten afgebeeld op het orgel, gezamenlijk slotconcert door de twee muzikanten.
Wat als de Dulle Griet nog kon zingen?
Concertlezing: muziek ten tijde van Pieter Breugel de Oude
Met pen en penseel vereeuwigde Pieter Bruegel de Oude (ca.1525-1569) het leven van alledag in de 16de eeuw. Zijn precieze geboortedatum of plaats is niet bekend, maar men weet wel dat hij in 1552 lid geworden is van de Antwerpse Lukasgilde. In 1553 vertrekt hij voor 2 jaar op studiereis naar Italië. In 1563 vestigt hij zich in Brussel, niet ver het paleis van Karel V op de Coudenbergh, dicht bij de macht én bij potentiële klanten. Barre winterkou, mooie landschappen en portretten van de ‘gewone man’ waren zijn favoriete onderwerpen. Maar ook apocalyptische taferelen zoals de Dulle Griet, vol symboliek uit verre eeuwen. Aline Hopchet en Piet Van Steenbergen nemen u mee naar zijn muzikale leefwereld (componisten, compositietechnieken, instrumentarium en muziekuitgevers) aan de hand van een visuele presentatie met talrijke schilderijen en etsen van Pieter Breughel en zijn tijdgenoten.
Aline Hopchet: blokfluiten, historische dubbelrieten, zang en uitleg
Piet Van Steenbergen: viola da gamba, luit en uitleg
Cantigas de Santa Maria: ontdek het middeleeuws instrumentarium
Duur: Kennismakingsversie (90 minuten) of uitgebreide versie (180 minuten) - met PowerPoint.
We gaan op ontdekkingstocht naar middeleeuwse muziek en het specifieke instrumentarium van die tijd aan de hand van de talrijke afbeeldingen die te vinden zijn in de boeken van de Cantigas de Santa Maria.
In 1252, op het moment dat Alfonso X van Castilië (1221-1284) op 31-jarige leeftijd tot koning van Castilië en León werd gekroond, was Spanje een smeltkroes van culturen. Joodse en Arabische geleerden en kooplieden stonden in nauw contact met christelijke collega’s, artiesten en muzikanten wisselden hun repertoires uit. Alfonso zelf was een begenadigd poëet en troubadour. Zijn hof werd een centrum van kunsten en wetenschappen. Onder zijn regering, gedurende ongeveer dertig jaar, ontstond een uitzonderlijke verzameling van 413 gezangen, verlucht met veertigtal prachtige miniaturen, ter ere van Maria.
Muziek in het Oude Rome: in de voetsporen van Asterix en Obelix
Duur: 120 minuten
Maar al te vaak wordt het aandeel van muziek in de Romeinse cultuur onderschat en in de schaduw geplaatst van de Griekse cultuur. Talrijke muziektaferelen op fresco’s, mozaïeken en beeldhouwwerken, evenals beschrijvingen in teksten getuigen echter van een veelzijdige muziekbeleving: muziek in de arena’s, voor de dans, bij het leger en de marine, thuis en tijdens de verschillende cultussen.
De interesse voor de oudheid startte reeds in de 18de eeuw met de ontdekking van Pompeï. In de 19de eeuw werd dit verdergezet met de eerste reconstructies van teruggevonden instrumenten en de daarbij horende eerste oude muziek-concerten. In de 20ste eeuw verdiepten musicologen zich verder in dit werk en zorgden voor zeer mooie opnames.
Aline Hopchet bespreekt dit boeiend onderwerp aan de hand van een talrijke luistervoorbeelden en afbeeldingen van Romeinse instrumenten. Zo ontdekt u onder andere de tibia, de tuba en lituus, de cornu, de hydraulus, de syrinx en lier en talrijke percussie- instrumenten. Een goed onderbouwde lezing, met hier en daar een verwijzing naar de zeer goed gedocumenteerde Asterix strips waar ook deze instrumenten en de instrumenten van de omringende culturen (de Egyptische hoekharp, de angstaanjagende carnyx van de Galliërs) terug te vinden zijn.
De geschiedenis van hobo, blokfluit en schalmei
Duur: 75 minuten
Wat is een oboe da caccia? Hoe klinkt een altpommer? Welke dansen speelt men op de Franse flageolet? Kan de zwoele klank van de basblokfluit u betoveren?
Dit en nog veel meer komt u te weten tijdens deze zeer gevarieerde uiteenzetting over de geschiedenis, de bouw en het gebruik van de historische blaasinstrumenten. Aline Hopchet neemt haar instrumentenverzameling mee en laat u schalmeien, bombardes, hobo’s, kromhoorns, dulcianen en allerhande fluiten zien en horen. Een aangename ontdekking, afgewisseld met middeleeuwse troubadoursmuziek, renaissance melodieën, pareltjes uit de barok en vrolijke bal- en salonmuziek uit de 19de eeuw.
Tielman Susato: 16de-eeuws Antwerpen door de ogen van een uitzonderlijke muzikant en uitgever
Duur: Kennismakingsversie (90 minuten) of uitgebreide versie (180 minuten)
Geboren rond 1510 in de buurt van Keulen, vinden we Tielman Susato in 1529 en 1530 terug als scribent van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekerk. In 1530 werd hij aangenomen als stadsmuzikant. Deze groep, bestaande uit vijf muzikanten, behoorde tot de meest toonaangevende ensembles van zijn tijd. Samen stonden zij in voor het muzikale opluisteringen van banketten, optochten, missen en blijde intredes van de stad.
Zijn uitgeverij, opgestart in 1543, behoorde al snel tot de meest succesvolle in de Lage Landen. Susato had een neus voor zaken. Zo gaf hij als eerste kansen aan de jonge Orlando di Lasso en bezorgde hij regelmatig nieuwe ‘musyckboexkens’ met chansons, motetten, missen en dansmuziek aan de muziekminnende burgerij.
Gedurende zijn leven maakte Tielman grote Antwerpse bouwwerken mee: De nieuwe beurs (1531), de Spaanse omwalling (1542), het nieuwe stadhuis (1564). Hij kende de kleine ijstijd en meerdere pestepidemiën en ervaarde heel wat politieke en godsdienstige veranderingen onder Karel V en Filips II.
Deze gevarieerde concert-lezing wordt geïllustreerd door een kleurrijke PowerPointpresentatie, vele muziekvoorbeelden, aangevuld met live-muziek en uitleg over Susato’s instrumentarium.
De blokfluit en andere rechte fluiten
Duur: 90 minuten
De 20ste-eeuwse traditie om de blokfluit te introduceren in het schoolgebeuren heeft diepe wonden geslagen bij zowel liefhebbers als professionele blokfluitisten. Aline Hopchet wil tijdens deze lezing dit mooie instrument weer in ere herstellen aan de hand van talrijke afbeeldingen, goedgekozen luistervoorbeelden en live-uitvoeringen. U ontdekt de rijke geschiedenis van dit instrument van de verre prehistorie tot nu, hoort muziek van o.a. Antonio Vivaldi, Georg Friedrich Haendel, Jacob Van Eyck, Giovanni Bassano en krijgt uitleg over de evolutie in de bouw van de historische en moderne blokfluiten. Een boeiende uiteenzetting die wordt opengetrokken naar de wereldwijde aanverwanten zoals de shakuhachi, fujara en dvojnice.
Muzikale vertellingen
Duur: muzikale intermezzo's van 20 minuten of eventueel verkrijgbaar als avondvullend programma
Twee muzikale duizendpoten bundelen hun krachten en voeren u mee op ontdekkingsreis naar vreemde instrumenten en betoverende muziek van vroeger en nu. Jong en oud, muziekliefhebbers of absolute leken: ieder krijgt wat wils in dit uiterst gevarieerd programma waar muzikale frivoliteit wordt afgewisseld met vakkundige uitleg en interactie met het publiek.
Aline Hopchet: blokfluiten, schalmei, pommers, kromhoorn en barokhobo
Begeleidingen: orgel (kan in combinatie met een orgelbezoek), spinet, luit, en/of viola da gamba.
De piano: de geschiedenis van een instrument
Duur: aanpasbaar (min. 90 minuten)
We onderzoeken de plaats en evolutie van de piano sinds zijn uitvinding op het einde van de 17de eeuw. Een boeiende lezing met informatie over de socioculturele context (publiek, studenten, bouwers, uitgevers en concertzalen) waarin pianisten en componisten zoals Mozart, Chopin, Liszt, Rachmaninov werkzaam waren, geïllustreerd met talrijke luistervoorbeelden, leuke anekdotes en afbeeldingen.